Βήμα βήμα, από την ταυτοποίηση έως την αποθήκευση.
Βήμα 1ον Ταυτοποίηση του φυτικού υλικού.
Η Ταυτοποίηση του φυτικού υλικού μπορεί να γίνει έξω στην ύπαιθρο κατά την συλλογή ή και στο εργαστήριο ενώ ο προτιμότερος τρόπος ταυτοποίησης του φυτού είναι ο συνδυασμός ενός ή και περισσοτέρων τροπών για την βέλτιστη διασφάλιση της ταυτότητας του. Η ταυτοποίησης του φυτού στην φύση μπορεί να γίνει μέσω εγχειρίδιου ταξινομικής, όπου μπορούμε να εξετάσουμε τα χαρακτηριστικά ολόκληρου του φυτού και ένα προς ένα να τα συγκρίνουμε. Επίσης οργανοληπτικά, έχοντας ένα δείγμα, μέσω φυσικής εξέταση σε χρώμα, υφή, οσμή, γεύση αλλά και παρατηρώντας σχολαστικά το σχήμα, ενώ πάντα είναι απαραίτητη η επιβεβαίωση από κάποιον έμπυρο ριζοτόμο. Οι τρόποι ταυτοποίησης του φυτού στο εργαστήριο ποικίλουν τεχνικών, με την χημική ανάλυση και με το μικροσκόπιο, όπου μελετάμε το μεταβολικό φορτίο και τα ορατά δομικά στοιχεία του φυτού αντίστοιχα αλλά και πολλά άλλα. Χρειάζεται όπως είδαμε οι απαραίτητες γνώσεις τα κατάλληλα εργαλεία και μεγάλη προσοχή σε κάθε βήμα.
Βασικός κανόνας ταυτοποίησης: Σχολαστική μελέτη όλων των μερών του φυτού.
Προσοχή : Η άγνοια σκοτώνει «αν αμφιβάλω δεν συλλέγω».
Το γνωστό σε όλους μας φυτό Αγγελική ρίζα του Αρχάγγελου, Angelica sylvestris L. είναι ίδιο με το κώνιο (Conium maculatum) διαφέρει μόνο στην ρίζα, μακριά, κάθετη, σε πάχος δακτύλου, ενώ το δηλητηριώδες κώνειο το στικτόν η ρίζα του είναι βολβώδεις με διακλάδωση ενώ εχει δυσάρεστη οσμή και πικρή γεύση. Θέλει προσοχή να μην γίνει μπέρδεμα μεταξύ των δύο βοτάνων. Τα 5 με 8 γραμμάρια φύλλων κώνιο ή 4,5 γραμμάρια ξερού καρπού μπορούν να προκαλέσουν τον θάνατο ακόμα και σε ενηλίκους.
Βήμα 2ον Συλλογή Συγκομιδή.
Η συλλογή υψηλής ποιότητας θεραπευτικού φυτικού υλικού πραγματοποιείται την εποχή που το φυτό φέρει το μέγιστο δυνατό φορτίο των επιθυμητών συστατικών και αυτό συμβαίνει στο φυσικό τους περιβάλλον, ενώ τα φυτά που αναπτύσσονται τεχνητά είναι φτωχά σε θρεπτικά συστατικά, επομένως δεν είναι προτιμητέα.
Τα φύλλα συνήθως συλλέγονται λίγο πριν την ανθοφορία στην περίοδο γέμισης της σελήνης. Διαλέγουμε τα ανθοί με ανοιχτό χρωμα
Τα άνθη λίγο πριν την πλήρη τους άνθηση στην περίοδο γέμισης της σελήνης.
Τα υπόγεια τμήματα όταν τα αέρια τμήματα του φυτού ξεραθούν, στην περίοδο χάσης της σελήνης .
Οι καρποί μπορεί να συλλεχθούν όταν είναι πλέον γινωμένοι είτε μετά την πλήρη ωρίμανσή τους.
Ο φλοιός συλλέγεται την άνοιξη γιατί τότε είναι ευκολότερο να αποσπαστεί από το ξυλώδες τμήμα του φυτού.
Οι ρητίνες και τα κόμμεα πρέπει να συλλέγονται μόνο όταν αυτά εκκρίνονται από το φυτό και όχι βεβιασμένα.
Βήμα 3ον Ξήρανση.
Η διαδικασία της ξήρανσης πρέπει να γίνεται με τέτοιο τρόπο ούτως ώστε να εξασφαλίζεται η παρατεταμένη συντήρηση των φυτικών υλικών.
Σκοπός της ξήρανσης είναι :
- Η απομάκρυνση της περιεχόμενης υγρασίας ούτως ώστε να βελτιωθεί η ποιότητα του υλικού και να προστατευθεί από την ανάπτυξη μικροοργανισμών.
- Να αναστέλλει ενζυμικές αντιδράσεις που θα μπορούσαν να αλλάξουν την χημική σύσταση του υλικού και διευκολύνει την μετέπειτα κονιοποίησή τους.
Οι παράγοντες που θα καθορίσουν την επιλογή μεθόδου ξήρανσης της είναι το τμήμα του φυτού από το οποίο προέρχεται αλλά και το χημικό φορτίο της δρόγης που επηρεάζει τον τρόπο ξήρανσής της.
Η ξήρανση μπορεί να γίνει με φυσικό τρόπο είτε με την χρήση τεχνητών μέσων.
Οι ρίζες, φλοιοί και άλλα ογκώδη τμήματα των φυτών τεμαχίζονται σε μικρά κομμάτια για να είναι πιο αποτελεσματική η ξήρανσή τους.
Τα άνθη ξηραίνονται ολόκληρα και πάντα στη σκιά προκειμένου να διατηρηθεί το χρώμα τους αλλά και φορτίο τους σε αιθέριο έλαιο.
Η φυσική ξήρανση πραγματοποιείται συνήθως στη σκιά για να μην αλλοιωθούν το χρώμα και το φορτίο πτητικών συστατικών των δρογών. Αν ωστόσο δεν συντρέχει κάποιος τέτοιος κίνδυνος και τα συστατικά είναι ανθεκτικά στην θερμοκρασία και την ηλιακή ακτινοβολία, η ξήρανση είναι δυνατό να γίνει με την βοήθεια του ήλιου.
Με τεχνητά μέσα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν είναι φούρνοι, ξηραντήρες υπό κενό και ξηραντήρες με ψεκασμό. Όπως είναι εμφανές η ξήρανση σε φούρνους μπορεί να εφαρμοστεί μόνο σε δρόγες που δεν περιέχουν αιθέρια έλαια και θερμοευαίσθητα συστατικά.
Βήμα 4ον Διαλογή
Η διαλογή πραγματοποιείται για την απομάκρυνση άμμου, χώματος και άλλων υλικών του φυτού που δεν αποτελούν τη δρόγη, πριν αυτή κονιοποιηθεί.
Βήμα 5ον Συσκευασία
Η συσκευασία επηρεάζεται και αυτή από πολλούς παράγοντες όπως η μορφολογική και χημική σύσταση της δρόγης. Η καλύτερη ταχτική συσκευασίας για τα βότανα είναι το γυαλί. Πέρα από το ότι είναι αεροστεγής μας δίνει την δυνατότητα να τα συντηρήσουμε με τις περισσότερες μεθόδους. Άλλα τα θέλουμε ζωντανά άλλα ξερά και άλλα δυνατά. Κάποια από αυτά δε, πρέπει να τα συσκευάζουμε έτσι ώστε να μη μυρίζουν και να διατηρηθούν.
Κάποια άλλα θέλουμε να μας προσφέρουν το άρωμα τους και παράλληλα να διαιρούνται. Για όλα υπάρχει τρόπος και η κατάλληλη τεχνική. Υπάρχουν βέβαια και δρόγες που δεν απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή κατά τη συσκευασία τους όπως είναι οι ρίζες και οι σπόροι. Συντήρηση βοτάνων στην κατάψυξη για συντήρηση 3 μηνών. Αυτό αφορά τα βότανα που χρησιμοποιούμε για την μαγειρική. Συνήθως αυτή η μέθοδος λειτουργεί καλύτερα για τα αρωματικά φυτά με μαλακά φύλλα, όπως ο βασιλικός και ο μαϊντανός.
Βήμα 6ον Αποθήκευσή
H αποθήκευση εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις φυσικοχημικές ιδιότητες των δειγμάτων. Οι δρόγες πρέπει αποθηκεύονται σε ξηρό, δροσερό και σκιερό μέρος, προστατευμένο από τη θερμοκρασία και από τα έντομα. Η υγρασία ευνοεί την ανάπτυξη των μικροβίων αλλά διευκολύνει και τις ενζυμικές αντιδράσεις οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν σε αλλοίωση των δρογών.
Η αυξημένη θερμοκρασία, βοηθά στην επιτάχυνση των χημικών αντιδράσεων, οι οποίες οδηγούν σε αποσύνθεση των χημικών συστατικών της δρόγης. Το οξυγόνο της ατμόσφαιρας. Τα έντομα, που είναι πάρα πολλά όπως , κολεόπτερα, λεπιδόπτερα, αραχνοειδή και ακάρεα. Η μόλυνση από τους παραπάνω οργανισμούς μπορεί να προληφθεί τηρώντας σωστά τις πάρα πάνω διαδικασίες ξήρανση των δρογών και αλλά και με προσθήκη εντομοαπωθητικών. Επιλέγουμε πάντα σκουρόχρωμους περιέκτες.
Οι περιέκτες να γεμίζονται όσο το δυνατόν περισσότερο, για να περιορίζεται η παρουσία αέρα στον περιέκτη. Να φυλάσσονται σε χαμηλές θερμοκρασίες.